Kua whakaaro ake koe he aha te nuinga o nga peeke e hiahia ana ki te tuku karaka ki waho o o raatau whare? Koinei noa nga momo ahurea i tiimata mai i tetahi waahi Tuhinga o mua, he hohonu ake ranei te tikanga o te awangawanga? Tika, ehara i te mea tuponotanga kei te ngakau nui nga peeke me te peeke peeke ki nga karaka. He nui ake i nga tinana katoa, peehia e nga peeke: te wa he moni.
I runga i te tohu ngawari, ehara i te mea uaua ki te mohio he aha. Mo te tauira noa iho, kia whakaaro taau tarewa $1000 mai i tetahi umanga pütea kei te tiaki i te moni e rima% o ia tau. I roto i te tau kotahi, ka utua e koe te nama, te $ kotahi mano me te rima%, Tuhinga o mua $1,050. I whakamahia te peeke “wā” – 365 ra, ki te huri i to $ a mano ki $1050.
Ko te kaupapa ko te wa ko te moni kei te haere ano ki te iti rawa ki te tangata ma te ingoa o martín de azpilcueta. He tohunga ohanga Paniora i noho i roto i nga tau 1500s. Ko ia tetahi o te tuatahi ki te whakawhanake i tetahi whakaaro i kowhiria, i te maarama ranei mo te moni me tana hononga ki te waa.
Engari ko te whakaaro “te wa he moni” ka taea te hoki o raro ki te rua rau tau ki mua atu i te. Ko nga ra o azpilcauta te ahua o te noho o nga peeke e tuku ana i nga karaka i waho i te wa i tiimata ai o raatau umanga i roto i nga tau wawe o nga tau. I roto i te hikoi me te kairangahau hapori a morris berman. Whai muri i nga karaka o te rautau tekau ma toru i nga taone Itariana “patua te 24 haora o te ra”. I kii a Berman i tana pukapuka, “Tuhinga o mua.”
ehara i te rereketanga o te ahuatanga i rereke te ahua hou o te tauhokohoko ohanga ka piki haere i roto i nga rautau 13 me te 14. Ka kii a Berman, ina koa i Itaria, hei tauira ko te ahua o te kaute tahua hei whakakapi i te mea tawhito, pakaru ana i nga hanganga feudal. Ko taua momo ohanga hou ka tiimata mo te punaha moni hou: kapitalism. Tuhinga o mua, te whakapaipai o te maakete tino-kore i te mea e mohio ana taatau i enei ra kaore e pakari tae atu ki nga tau 1700. Engari ko te kaupapa ka raru pea te moni, ka whakahaerehia ranei e te waa kua pahure ake nei ka haereere ano ki Europi ki waenganui ano.
I enei ra, ko te nuinga o te iwi kaore i tino whakaarohia “te wa he moni”. He kaupapa i puta ake kua mau ki roto i o taatau mahi i ia ra. Ka uru hohonu ki o maatau whakaaro, kaore e taea e taatau te whakapono ki tetahi wa, ki tetahi ao ranei kaore i pera. Heoi i te timatanga o te tau 1200, mea atu, tata kaore tetahi i whakaaro mo te waa he moni. He onge miihini tuuturu ma te tangata hei tirotiro. (he maha nga rautau ka hipa ano nga karawhiu me nga karaka wai, heoi he pono tetahi atu korero!). I mua atu i te waihanga o nga karaka o enei ra, kaore ano kia penei te haangai mo te wa.
Miriona o nga taangata o enei ra e whiwhi komihana ana “ma te haora”. Ko tehea te mea e akiaki ana i te kaainga ko te waa he moni. “mena kei te mahi ahau 8 haora mo $10 i te taahiraa me te haora, whiwhi ahau $ waru tekau!” kia maarama hoki me pehea te rere o te whakaaro mo te waa ki to taatau reo i roto i nga tini huarahi. Mena he nui ake i te 40 haora e rite ana ki te wiki, koira te whakaaro “tua atu i te waa auau”. Tenei whakamutunga “momo” Tuhinga o mua, “wā tāpiri,” he maha ake nga taonga taapiri i te “wā noa”. Na te mea ka pai ake te utu mo te mahi mo nga haora maha.
Na te meka he wa he moni, Tuhinga o mua “mana wa kaha” kua puta hei hinonga i roto i a ia ano. Ka hoko pukapuka pea koe kia pai ai te whakamahi i to waa. Whakamahia nga waananga mo te wa roa, ka wetewete “tinihanga” kia puhoi ai te whakamahi. Kei te hiahia katoa taatau ki te whakamahi i te waa pai ake na te mea na tenei ka taea te moni taapiri.
Maere, ko tetahi o nga huarahi kia whai moni ano, ko te mawhiti i te mahi mo te utu e tino pa ana ki te waa. Ko etahi tangata kaore e utua mo te haora, heoi hei whakakapi ma te tau, me nga whiwhinga ā-tau. He pai ake te utu o nga mahi utu i te mahi-utu-haora. Ko te raru o nga utu haora he maha noa nga haora i roto i te ra. Noatu ahakoa te tini o nga mahi e hiahia ana koe ki te mahi, he wa ka pehi.